«مرکز تبادل کتاب» از اواخر خرداد سال ۹۴ در خیابان برادران مظفر شمالی افتتاح شده است. مرکز تبادل کتاب جایی برای مبادله کتاب‌های دست دوم است، به این شکل که مراجعه‌کننده می‌تواند کتابش را برای فروش به این مرکز بسپارد، یا برای خرید کتاب دست دوم به این مرکز مراجعه کند. نکته مهم این است که در ازای فروش کتاب‌ها، پولی به صاحبش داده نمی‌شود و او باید به‌جایش کتاب بردارد.
گفت‌وگوی ایرناپلاس با یاسر میرزایی، مدیر مرکز تبادل کتاب را می‌خوانید.
مرکز تبادل کتاب با چه هدفی راه‌اندازی شد و در حال حاضر چند جلد کتاب در آن ثبت شده است؟
مرکز تبادل در سال ۱۳۹۴ با دو هدف کمک به افزایش سرانه مطالعه کشور و کمک به اقتصاد خانواده برای خرید کتاب شکل گرفت. در حال حاضر حدود ۸۵۰ هزار جلد کتاب در مرکز ثبت شده است. این مرکز با توجه به گرانی کاغذ در کشور، توانسته درصد بالایی از افراد مختلف -به‌خصوص دانشجویان- را به خود جذب کند. افراد کتاب‌هایی در خانه دارند که مطالعه شده است و امکان تبادل و جابه‌جایی آنها وجود دارد، این کتاب‌ها را به مرکز تبادل می‌آورند و به‌جایش کتاب‌هایی را که لازم دارند، می‌خرند.
تبادل کتاب در این مرکز به چه صورت انجام می‌شود؟
فعالیت مرکز تبادل کتاب به این صورت است که افراد به‌صورت حضوری یا غیرحضوری به مرکز مراجعه می‌کنند؛ در مراجعه حضوری از افراد کتاب‌های زیر ۵۰ نسخه را دریافت می‌کنیم. در مراجعه غیرحضوری افراد تماس می‌گیرند، آدرس و شماره تلفن می‌دهند، در کوتاه‌ترین زمان پیک به آنها مراجعه می‌کند و کتاب‌هایشان را به‌مرکز می‌آورد. پس از ورود کتاب‌ها، پروسه ثبت آنها آغاز می‌شود.
فرآیند ثبت کتاب‌ها به چه شکل است؟
بیشتر کتاب‌هایی که افراد در منازل دارند، قابلیت ثبت ندارد، کتاب‌هایی که خط‌خوردگی دارند، پاره هستند و قابلیت ارائه به افراد دیگر را ندارند، ثبت نمی‌شوند. کتاب‌هایی که سالم هستند، اما مدت زمان زیادی از سال چاپ آنها گذشته است، این کتاب‌ها را نمی‌توان ثبت کرد، زیرا برای مثال محتوای کتاب‌های کمک آموزشی تغییر می‌کند، به همین دلیل فقط کتاب‌های آموزشی دو سال قبل را دریافت می‌کنیم، اما کتاب‌های دیگر حوزه‌ها اگر تجدید چاپ‌هایی با ویراستاری خیلی زیاد نباشد، آنها را هم می‌پذیریم. فرآیند ثبت برای کتاب‌های مناسب اتفاق می‌افتد. کتبی که قابل ثبت نباشد، به‌مناطق محروم اهدا یا برای بازیافت فرستاده می‌شود.
قیمت‌گذاری برای کتاب‌ها توسط صاحب کتاب و کارشناسان مرکز انجام می‌شود. دلیل قیمت‌گذاری توسط کارشناسان این است که اگر قیمت کتاب خیلی بالا باشد، هدفی که دنبال می‌کنیم دچار ضربه می‌شود و اگر قیمت خیلی پایین باشد، دلال‌ها وارد پروسه می‌شوند؛ به این صورت که دلال‌ها کتاب را می‌خرند و به قیمت بالاتر به‌مردم می‌فروشند. پس باید مکانیسمی را انتخاب کنیم که قیمت متعادل تعریف شود. در این ساختار برای فردی که کتاب را می‌آورد و فردی که کتاب را می‌خرد از نظر اقتصادی فضای سود دوطرفه ایجاد می‌شود. برای مثال، فردی کتابی را ۲۰ هزار تومان خریده و قیمت روز آن کتاب ۸۰ هزار تومان است، فرد کتاب را با قیمت ۲۰ یا ۳۰ هزار تومان به مرکز تبادل می‌فروشد. همچنین فردی که می‌خواهد کتاب را بخرد، آن کتاب را ۸۰ هزار تومان نمی‌خرد، بلکه برای خرید کتاب، هزینه ۴۰ هزار تومانی می‌کند.
کتاب وقتی ثبت شد، به‌نام فرد، حساب کاربری باز می‌شود تا بتواند کتاب‌های ثبت‌شده‌اش را در آن مشاهده کند. به‌محض اینکه کتاب‌هایش وارد کتابخانه شود، به اندازه مقداری که کتاب‌هایش خریداری شد برای فرد اعتبار ثبت می‌شود و او می‌تواند به‌مقداری که اعتبار ایجاد شده است، از مرکز تبادل، کتاب بخرد. برای مثال، فرد ۳۰۰ هزار تومان کتاب به مرکز داده است، اگر ۲۰۰ هزار تومان از کتاب‌هایش را خریده باشند -با پول نقد یا اعتبار- به اعتبار او افزوده می‌شود.
قیمت‌گذاری بر اساس قیمت پشت جلد یا بر اساس قیمت روز است؟
قیمت‌گذاری بر اساس قیمت روز کتاب است. ممکن است فرد سرچ کند که قیمت کتاب چقدر است و ممکن است قیمت‌گذاری را به مرکز بسپارد و مرکز با کمک کارشناسان این حوزه، قیمت‌گذاری خواهد کرد.
کتاب‌های کمک‌درسی و پزشکی که تاریخ مصرف دارند، اگر تاریخ مصرفشان بگذرد، آیا خمیر می‌شوند؟
بیشتر سعی می‌کنیم کتابی را برای خمیر نفرستیم و کاری کنیم تا از کتاب استفاده شود؛ مگر اینکه کتاب خیلی قدیمی باشد که برای خمیر کردن فرستاده می‌شود که همین هم به چرخه کاغذ ما کمک می‌کند. هدف اصلی کار ما کمک به اقتصاد مقاومتی است تا با استفاده از نیازمندی‌ها و توانمندی‌های خود بتوانیم نیازهای خود را پاسخ دهیم و نیاز به واردات کاغذ کمتری باشد.
اگر کتاب‌ها به‌فروش نرسند، چه آینده‌ای منتظر آنهاست؟
برای کتاب‌هایی که به‌فروش نرسیده‌اند، تخفیف‌های ۳۰ و ۵۰ و ۷۰ درصد در نظر گرفته شده است. اگر کتاب بعد از سه هفته فروش نرفت، تخفیف ۳۰ درصد، بعد از پنج هفته، تخفیف ۵۰ درصد و بعد از آن تا مدت یک سال با تخفیف ۷۰ درصد در داخل مرکز به فروش می‌رسد. بعد از یک سال با فرد تماس می‌گیریم و اعلام می‌کنیم می‌تواند کتاب را ببرد و اگر نبرد، با اجازه فرد، کتاب را اهدا می‌کنیم. به‌نظر می‌رسد این روند می‌تواند به‌مردم کمک کند تا مجبور نباشند کتاب‌های گران بخرند. حتی گاهی افراد کتابشان را به مناطق محروم هدیه می‌کنند. این ادعا را داریم که در سال‌های آینده کل مناطق محروم کشور را در بحث کتاب غنی کنیم.
با اداره پست هم همکاری دارید؟
فعلاً این کار را انجام نداده‌ایم، زیرا مرکز نوپاست. دو وانت داریم که در شهر تهران به منازل رفته و کتاب‌ها را به مرکز می‌آورند.
بودجه مرکز تبادل از کجا تأمین می‌شود؟
مرکز تبادل به‌صورت هیئت امنایی اداره می‌شود، اما مجموعه مرکز تبادل کتاب از نظر مجموعه سازمانی زیرمجموعه شهرداری تهران است.
مشکلاتی که مردم مطرح می‌کنند و مشکلات مسئولان مرکز تبادل کتاب چیست؟
یکی از مشکلات مردم برای کارتن کردن و حمل و نقل کتاب است، این کار را تسهیل کردیم و مرکز در حوزه حمل‌ونقل با ارتباطی که دارد، کتاب‌ها را از منازل دریافت می‌کند. یک تلفن گویا داریم که افراد می‌توانند آدرس و شماره تلفن خود را به آن دهند تا برای دریافت کتاب به آنها مراجعه کنیم. در زمان‌های بعدی در حال طراحی بسترهای مجازی در حوزه تبادل کتاب هستیم.
مرکز تبادل نیازمند تقویت بودجه‌ای و ریالی از طرف شورای شهر تهران است. نیاز به نگاه و کمک فرهنگی داریم تا این موضوع را در سطح کشور ترویج کنیم. در این صورت، می‌توانیم در دیگر شهرهای ایران هم شعبه‌هایی افتتاح کنیم.
نظر شما